Trouwe lezertjes zullen weten dat ondergetekende inmiddels al bijna een jaar achter de geraniums naar de grote boze buitenwereld zit te koekeloeren. En raar jaar, het corona-jaar. Het jaar dat alle pensioenplannen grondig in de war gooide.
Bijna een jaar geleden was ik op mijn werk nog druk bezig met de voorbereidingen voor het kerstfeest, wat in het onderwijs toch altijd één van de hoogtepunten van het jaar was. Ik heb daar al eens diverse stukjes over geschreven in een grijs verleden, dus zoekt u maar even op dit blog op het woordje “Kerstfeest”.
Nu smacht de hele wereld werkelijk naar het achter de rug zijn van dit rotjaar, en overal, het is eind november, zie je al huizen waar de kerstsfeer in alle hevigheid is losgebarsten, en iets zegt mij dat het dit jaar heviger dan ooit gaat worden, waarbij ik beelden krijg van mensen die elkaar tijdens de feestdis met de kalkoen op de kop slaan om aan alle opgekropte frustraties ruimte te geven. Nu gaat dat bij vermoedelijk gebrek aan voldoende aanwezigen nog wel een puntje worden, dus het zal uitdraaien op tweetallen die mekaar met mondkapjes proberen te verwurgen nadat de kalkoen tot flinters is geslagen.
We gaan dit jaar ook een overdaad aan lichtjes krijgen, en ik betrap mij erop dat ik er ook naar uitkijk om mijn huis nu eens zo tokkie mogelijk uit te dossen, al was het alleen maar om de buurt hier in Barneveld, het tegenovergestelde van Sodom en Gomorra op de Veluwe, wat geschokt te krijgen.
De media bereiden ons al hevig voort op het naderende kerstgebeuren; zo hoorde ik gisteren tijdens een rit in de auto op Sky Radio ( waar je na één dag nu alweer knettergek wordt van de kwelende en honingzoete kerststemming ) het nummer “Last Christmas” van Wham, en voor dit nummer wil ik toch een bijzonder grote uitzondering maken.
Muziek is herinnering, altijd. Ik kan geen nummer horen zonder een bepaalde situatie voor de geest te halen, en aangezien die situaties meestal met muziek gepaard gingen, is zoiets in het algemeen een prettige herinnering. Hoewel, muziek tijdens bijvoorbeeld begrafenissen kan later tóch een mooie herinnering oproepen.
“Last Christmas”, hoe zoet ook, was voor mij de herinnering aan de vroege, voorbereidende uurtjes van een schoolavond in IJmuiden, ergens in december, in een bijzonder grijs verleden toen ik eigenlijk nog een kersvers docentje was. De school was een combinatie van LEAO ( Lager Economisch en Administratief Onderwijs ) en LHNO ( Lager Huishoudelijk en Nijverheids Onderwijs ). “Lager” mag tegenwoordig allemaal niet meer , want discriminierend en zo, dus nu heet het dan VMBO. Ik durf echter wel te stellen dat het niveau van deze leerlingen toen, nu vergelijkbaar is met het eindniveau van het MBO.
Ik was als docent ( de meiden noemden je daar nog “meester”, en soms – in het vuur van de strijd- “papa”, hoe heerlijk was dat ) een soort manusje van alles: ik gaf tekenles, godsdienst, maatschappijleer, computerles ( op de Commodore 64! ) , verkooppraktijk met etalage-inrichting en Nederlands.
De tekenlessen waren het leukst, in deze tijd van het jaar begon ik aan een enorme kerstekening met ouderwets bordkrijt, en de ramen waren helemaal verduisterd met een soort glas-in-loodkunstwerkjes die de leerlingen maakten. En de radio aan natuurlijk, hoewel ik eigenlijk best wel een gruwelijk strenge leraar was, veel te streng, bij nader inzien, maar berouw komt na de zonde. Het was in de eerste maanden, en ook soms nog wel op momenten jaren later, een strijd om te overleven, en dan werkte een stalen tucht, hoewel ik in mijn gehele schoolloopbaan nergens zo gelachen en plezier heb beleefd als daar. Een docententeam met gelijkgestemden, allemaal af en toe compleet gek of gek gemaakt, en die leerlingen deden daar ijverig aan mee. Ze zaten nog niet de hele dag als zombies op hun mobieltje te staren, het was veel meer groepsgedrag, socialer ook.
Die schoolavond dus. Al vroeg aanwezig, druk met het ophangen van de gekleurde kerstlampjes, feestelijk uitgedost, tafels klaarzetten met krentenbrood en chocolademelk, geholpen door enthousiaste leerlingen die er ook allemaal op hun paasbest uitzagen en die straks allemaal nog even in trossen in de toiletruimte zouden rondhangen om de laatste hand te leggen aan overdadige hoeveelheden makeup en geurtjes. En dat terwijl er geen vriendjes mee mochten ( want geheid gesodemieter ), en ze dus in de zelfde samenstelling als overdag bij elkaar zaten: bijna allemaal meiden, een enkele jongen.
De stekker in het stopcontact, de geluidsboxen aan, het cassettebandje ingedrukt en “Last Christmas” schalde door de nu nog grotendeels lege ruimte, nog een tandje harder omdat we nog aan het inrichten waren, en even snel dansen met mijn favoriete leerlingen, ik was toen nog iets soepeler dan de lompe zeekoe die ik nu ben. Het feest kon beginnen.
Daar denk je dan aan tijdens zo’n autorit door de grijze middagschemer op een late novemberdag.
En dan ga je thuis weer eens zoeken op Schoolbank. Lang niet rondgekeken daar, het wachtwoord natuurlijk weer vergeten, de persoonlijke pagina geheel geleegd, maar daar komt hij dan toch weer tot leven in schoolfoto’s: de Jhr. Mr. Elout van Soeterwoudeschool, later omgedoopt in Het Kruispunt, en daar staan al die leerlingen en oud-collega’s weer voor het gebouw wat reeds lang verdwenen is, en alles komt weer even tot leven. De tijd heeft stilgestaan en liep nog niet door met alle moois en alle narigheid die hij later voor ons in petto had.
Diverse collega’s reeds lang overleden en ook een enkele leerling waarvan ik het weet. Klassenfoto’s zijn eigenlijk pareltjes op zich, als je gaat bedenken hoe het met al die individuen op die foto later is vergaan. Je hebt geprobeerd ze iets te leren, in dat korte deel van hun leven daar, in de schoolbank lang geleden, in de hoop dat het ook bepalend zou zijn voor de rest van hun leven, dat ze er iets aan hadden, dat er iets bij bleef, al is het maar een herinnering aan een tijd waarin alles nog zorgeloos leek, waarin de hele toekomst nog voor je lag, waarin je nog ongewis was van alles wat er nog ging gebeuren.
De tijdmachine van de muziek komt weer tot leven, en we flitsen weer naar het nu, tientallen jaren later. Geen schoolfeesten meer voor mij, ook geen schoolfeesten voorlopig voor alle leerlingen van nu trouwens, de corona bepaalt nu een onzekere toekomst.
Dit jaar moet snel voorbij zijn, voor hen bij wie toekomst nog heel lang zal duren, en voor hen bij wie toekomst steeds meer verleden is, een verleden dat begon in de schoolbank.
